Chữ Hiếu

Trong quan niệm của dân tộc ta, chữ hiếu là nền tảng của đạo đức. “Nhân sinh bách hạnh hiếu vi tiên”, trong trăm hạnh của con người, hạnh hiếu đứng đầu.

Lời của Khổng Tử bàn về đạo hiếu rằng: “Người con hiếu phụng dưỡng cha mẹ, ăn ở phải hết sức cung kính, cung dưỡng cha mẹ phải hết mực vui vẻ, khi cha mẹ đau ốm phải lo lắng hết lòng, khi lo việc tang lễ phải cực kỳ thương xót, khi cúng tế cha mẹ phải vô cùng trang nghiêm”.

Ca dao xưa có câu: “Cha mẹ nuôi con bể hồ lai láng/ Con nuôi cha mẹ tính tháng tính ngày”.

Trong tập Gia Huấn ca của Nguyễn Trãi có đoạn: “Khi ấm lạnh ta hầu săn sóc/ Xem cháo cơm thay thế mọi bề/ Ra vào thăm hỏi từng khi/ Người đà vô sự ta thì an tâm”.

Hay ca dao xưa: “Nếu mình hiếu với mẹ cha/ Thì con cũng hiếu với ta khác gì/ Nếu mình ăn ở vô nghì/ Đừng mong con hiếu làm gì uổng công”.

Truyện Kiều của Nguyễn Du là tác phẩm tiêu biểu của chuyện hiếu đạo. Cuộc đời Thúy Kiều chữ hiếu xuyên suốt trong câu chuyện. Khi gia đình gặp nạn, nàng bán mình làm vợ Mã Giám Sinh với hy vọng giải thoát cha và em trai khỏi cảnh tù tội, đánh đập. Sau khi bị lừa dối, bán vào lầu xanh, Kiều lúc nào cũng thương nhớ và ghi ơn công ơn:

“Nhớ ơn chín chữ cao sâu/ Một ngày một ngả bóng dâu tà tà”… Cuối cùng vẫn vâng lời cha mẹ, nàng trở về đoàn tụ với Kim Trọng cũng để trả nợ tình và ân nghĩa mà chàng đã dành cho cha mẹ…

Có lẽ hiếm người Việt nào không biết câu hát ru, ngày còn thơ ấu: “Công cha như núi Thái Sơn/ nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra/ một lòng thờ mẹ kính cha/ cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”.

Bốn dòng thơ lục bát, chứa đựng đạo lý sâu sắc của dân tộc. Và cho đến nay, đời sống có trải qua bao thay đổi lớn lao, tập quán phụng dưỡng cha mẹ khi tuổi già; mất đi thì thờ cúng, giỗ chạp… vẫn tồn tại bền vững trong đại đa số các thế hệ gia đình Việt Nam. Hiếu với cha mẹ là chăm sóc, nâng đỡ khi còn sống, lúc khỏe mạnh cũng như khi ốm đau; chứ đừng để miệng đời:
“Sống thời con chẳng cho ăn/ Chết thời xôi, thịt làm văn tế ruồi”.

-Trung Hiếu-